ماهی های کور

نوعی ماهی در بخشی از ایران زندگی میکند که نابیناست و فاقد چشم است.

این ماهی ها در غاری به نام غارماهی کوری زندگی میکنند

غار ماهی کور غاری است که در استان لرستان، در بخش پاپی و در نزدیکی روستایی به نام لِوَن واقع شده است. این غار تنها اثر طبیعی ملی استان لرستان است. این اثر در سال ۱۳۸۴ به عنوان اثر طبیعی ملی ثبت شده است.دو نمونه نادر و منحصربه‌فرد از ماهیانِ کور در این غار وجود دارد که مشابه آنها در هیچ نقطه دیگری از دنیا یافت نشده است. این ماهی فاقد قدرت بینایی بوده و به طور کامل کور است و هیچگونه آثاری از چشم خارجی در آنها مشاهده نمی‌شود و به دلیل این‌که در آبهای زیرزمینی و در تاریکی غارها زندگی می‌کنند به ماهی کور غاری معروف هستند.

در سال ۱۳۰۸، دو دانشمند دانمارکی که به همراه مجریان پروژهٔ راه‌آهن سراسری تهران - جنوب، به منطقه آمده بودند، هنگام  بررسی در مورد سرشاخه رود سیرم و جویبار کایرود، به یک حفره آبی در نزدیکی روستای لون می‌رسند و در آنجا با یک نوع ماهی کور مواجه می‌شوند. آن‌ها چند نمونه از این نوع ماهی را به کشورشان انتقال می‌دهند و به نام ماهی کور «ایرانو سیپریس» به ثبت می‌رسانند، اما از اعلام  محل کشف ماهی‌ها خودداری می‌کنند. تیم تحقیقاتی و اکتشافی یک محقق انگلیسی به نام آنتونی جان اسمیت از جانب دانشگاه آکسفورد، روز ۲۶ خرداد سال ۱۳۳۰ به دنبال کشف محل ماهی کور به ایران و به شهر کرمان سفر می‌کند، اما پس از سه ماه تحقیق با دست خالی به انگلیس بازمی‌گردد. او ۲۶ سال بعد متوجه می‌شود که ماهی مورد نظرش نه در قنات‌های کرمان بلکه در کوه‌های زاگرس وجود دارد و بر این اساس در سال ۱۳۵۶ به دنبال رد پای دانمارکی‌ها به منطقه پاپی لرستان سفر می‌کند و موفق به کشف محل ماهی کور می‌شود و چند نمونه از آن‌ها را با خود به انگلیس می‌برد.

در میان ماهیانی که اسمیت در سفر دوم خود به انگلیس برده است، یک نمونه نظیر همان نوعی است که قبلاً دانمارکی‌ها کشف کرده و به نام ایرانو سیپریس به ثبت رسانده‌اند. اما نمونه دوم از یک گونه دیگر است که توسط اسمیت کشف شده، بنابراین با نام وی و تحت عنوان «پاراچوبیتس اسمیتی» به ثبت می‌رسد.

اسمیت چند سال بعد و برای بار سوم ولی این بار با یک تیم غواصی زبده به ایران می‌آید و در داخل حوضچه درون غار به کاوش بیشتری می‌پردازد و موفق به یافتن تعدادی ماهی کور دیگر می‌شود. نکته این که ظاهراً آقای اسمیت نیز هیچ نشانی از محل این غار اعلام نکرده و تنها در کتابی که بعداً تحت عنوان «ماهی سفید کور ایران» تالیف کرده، به آن اشاره می‌کند.

در غار ماهی کور به دلیل اینکه دهانه این غار به سطح آب‌های زیرزمینی اتصال دارد، این امکان به وجود آمده که ماهی کور در طول شب‌ها به نزدیکی سطح آب در دهانه غار بیاید. این ماهی تنها روزهای گرم سال در نزدیکی آب‌های سطحی زمین دیده می‌شود. دمای آب محل زندگی این ماهی از ۵ تا ۲۸ درجه سانتیگراد متغیر است.

محل زندگی این ماهی ها عمدا آب های زیر زمینی هست

این ماهی ها دارای 2 جفت هستن:

گونه اول: کپورماهی کور غار ایرانی، با نام علمی «iranocypris typhlops» از خانواده کپور ماهیان است. این گونه که ۴ تا ۵ سانتی‌متر طول دارد دارای دو جفت سبیلک است که یک جفت آن روی لب بالا و جفت دیگر در گوشه دهان قرار دارد. این ماهی سری نسبتا پهن دارد است و اثری خارجی از چشم در آن دیده نمی‌شود. رنگ  این ماهی در حالت زنده صورتی است. کمی فلس در پشت باله سینه‌ آن وجود دارد.و دارای دندان‌های حلقی دو ردیفه و مخروطی شکل هست.

گونه دوم: سگ ماهی کور غار، با نام علمی «paracobits smithi» از خانواده سگ ماهیان جویبار است. این نوع ماهی علاوه بر این که از داشتن چشم محروم است، رنگدانه و فلس هم ندارد. سه جفت سبیلک دارد که دومین جفت از آن‌ها به خوبی رشد کرده و به انتهای سومین جفت می‌رسد. متوسط طول بدن آن‌ها ۴۵ میلیمتر گزارش شده است.

 این ماهی در محلی غیر از زیستگاه اصلی‌اش، کمتر از یک ماه زنده نخواهد بود.