سلامت و تغذیه نوزاد تازه رسیده بیش از هر چیز دیگری ذهن پدر و مادرکم تجربه را به خود مشغول می‌کند. در این میان هر آشنایی می‌خواهد آنها را راهنمایی کند و این مسئله اضطراب والدین را بیشتر خواهد کرد. اگر والدین اطلاعاتی درست داشته باشند مسلما  دل‌نگرانی‌های آنها در مورد نوزاد نورسیده کمتر خواهد بود. همه مادران دوست دارند در مورد نحوه شیر دادن و موارد دیگر اطلاعاتی داشته باشند. در این باره با متخصصان  صحبت كرده‌ایم تا آنچه را كه باید، بدانید و در گرداب اطلاعاتی كه دوست و فامیل به شما می‌دهند غرق نشوید! شیر مادر بهترین غذایی است که برای نوزاد وجود دارد و نوزاد را از ابتلا به بیماری‌های گوناگون مصون نگه می‌دارد. شیر مادر علاوه بر این‌كه حاوی تمام ویتامین‌ها و مواد غذایی لازم برای نوزاد در 6 ماه اول زندگی است حاوی مواد ضد بیماری هم هست كه همین سلامت را برای فرزندان به ارمغان می‌آورد.

رمز و رازهای شیر مادر

روش صحیح شیر دادن

اولین ساعاتی که نوزاد به دنیا می‌آید مادر باید سینه خود را به روش صحیح در دهان نوزاد قرار دهد و بهتر است شیردهی همان ساعات و دقایق اولیه توسط مادر صورت گیرد. ممکن است 3 روز طول بکشد تا اثرات هورمونی بارداری که باعث سرکوب شیردهی می‌شود از بدن مادر پاک شود ولی در طول این مدت همان مقدار شیری که مادر به نوزاد می‌دهد برای نوزاد کافی است.کفایت زمان شیردهی زمانی مشخص می‌شود که نوزاد ادرار خوبی داشته باشد. او در طول روز باید 6 یا 7 بار ادرارکند. بیشترین مشکلی که مادران با آن مواجه می‌شوند زخم شدن نوک سینه هنگام شیردهی است. این مشکل نشان می‌دهد مادر روش صحیح شیردهی را نمی‌داند. هاله قهوه‌ای رنگ نوک سینه باید کامل در دهان نوزاد قرار گیرد. لب بالای نوزاد به داخل و لب پایین نوزاد به بیرون برگشته باشد و صدای مکیدن شیر توسط نوزاد نباید شنیده شود. مادر باید 4 انگشت دست خود را زیر سینه قرار دهد و انگشت شست را در بالا به طوری که روی سینه را بگیرد و جلوی بینی نوزاد را آزاد بگذارد. انگشت شست نقش اهرم را زیر آرواره نوزاد دارد و نوزاد را تحریک می‌کند شیر بخورد. هنگام شیردادن به نوزاد مادر باید تمام حواسش به نوزاد باشد. صورت مادر باید به سمت صورت نوزاد باشد.این نکته بسیار مهم است.

شیر دادن از یک سینه

بیشتر نوزادان فقط از یک سینه شیر می‌خورند و وقتی مادر سینه مقابل را امتحان می‌کند از شیر خوردن سر باز می‌زنند که دلیل آن می‌تواند تفاوت در نوک سینه‌ها یا اشکالاتی در تکنیک شیر دادن باشد. بهتر است مادر سعی کند از هر دو سینه به نوزاد شیر دهد و هر بار از یک سینه شیردهی انجام شود. مادر نقش مهمی در عادت شیرخوردن نوزاد دارد. این عادت که نوزاد از کدام سینه شیر بخورد کاملا به عملکرد مادر بستگی دارد. ممکن است مادری راست دست باشد و عادت داشته باشد از سینه راست شیر دهد یا بالعکس. مادر باید سعی کند از همان روز اول از هر دو سینه شیر بدهد. قسمت اول شیر آبکی است و برای رفع عطش نوزاد مناسب است. انتهای شیر هم غلیظ‌تر است و یک مقدار کالری و چربی بیشتری دارد.

تاثیر استرس بر شیر مادر

استرس به تنهایی باعث کاهش تولید شیر نمی‌شود ولی ممکن است محیط نامناسبی را برای شیردهی ایجاد کند. مسائل روحی مادر وآمادگی کامل مادر برای شیردادن به نوزاد بسیار مهم است. اولین تماس پوستی مادر و نوزاد اهمیت زیادی دارد. نداشتن اضطراب و استرس برای مادری‌که شیر می‌دهد خیلی مهم است. مادر باید آرامش روحی داشته باشد تا بتواند به شیردهی نوزاد خود ادامه دهد. اکثریت مادران توانایی شیردادن به نوزاد را دارند. در این میان مسائل روحی و به خصوص حمایت پدر خانواده اهمیت زیادی دارد. اگر فردی بعد از زایمان به افسردگی مبتلا شود باید حتما به پزشک متخصص مراجعه کند. بر اساس شدت بیماری، درمان‌های خاص صورت می‌گیرد.

ترک سینه

ترك خوردگی نوك پستان هنگام شروع دوران شیردهی شایع است. معمولا ترک نوک پستان بعد از زایمان، در هفته اول یا دوم شیردهی به وجود می‌آید. اگر مادری با این مشکل مواجه شد  نحوه شیردهی او غلط است. مادر می‌تواند هر بار با چربی شیر دور سینه را آغشته کند. این بهترین محلول و چربی است که می‌توان برای چرب کردن پوست سینه استفاده کرد. نحوه شیردهی مادر باید اصلاح شود تا شقاق سینه به وجود نیاید. بعضی از مادران نوک سینه‌شان به سمت داخل است. به این مادران توصیه می‌شود از سرشیشه استفاده کنند. آن‌ها می‌توانند قبل از مکیدن و خوردن شیر نوزاد نوک سینه خود را به سمت بیرون فشار دهند یا حتی با ماساژ سینه نوک را پیدا کنند. سر شیشه برای سینه‌هایی که سرشان به سمت داخل است و سینه‌هایی که شقاق دارند، مناسب است.

سایز سینه و تاثیر آن در شیردهی به نوزاد

از نظر آناتومیک در هر سینه 15 تا 20 لوب(غدد شیردهی) وجود دارد که باعث می‌شود سایز سینه‌ها با هم متفاوت باشند. کوچک و بزرگ بودن سینه مادر در میزان شیر او تاثیری ندارد. ممکن است مادری  سایز سینه‌اش کوچک باشد ولی نوزادش به خوبی وزن‌گیری ‌کند و شیر بخورد. در طول دوران شیردهی ممکن است یک سینه ترشح داشته باشد یا مادر شاغل باشد و در خانه نباشد در این صورت می‌تواند شیر خود را بدوشد و بعدا با قاشق به نوزاد بدهد. شیر مادر را تا 6 ساعت می‌توان در دمای اتاق نگهداری کرد. همچنین شیر را در یخچال تا 2 روز و در جایخی تا 3 هفته و در فریزر تا 3 ماه می‌توان نگه داشت. برای مادرانی که شاغل هستند این روش بسیار مناسب است. مادران شاغل می‌توانند خودشان شیرشان را بدوشند یا این‌که با استفاده از دستگاه شیر را بدوشند.

دلایل احتمالی عدم تمایل چند روزه کودک به خوردن شیر مادر

1 - غذاهای جدید یا سایر تغییرات در رژیم غذایی مادر که ممکن است باعث تغییر طعم شیر مادر شود.

2-  دندان درآوردن کودک و حساس ‌شدن لثه‌های او که باعث می‌ شود مکیدن شیر مادر برایش دردناک شود.

3 -   ممکن است شما دچار استرس باشید و نوزاد متوجه این حالت روانی شما ‌شود .  

4 -   شیوه شیردادن‌‌تان را تغییر داده‌اید.  

5 -  ورزش منظم و در حد متعادل مانعی برای شیردهی مادر محسوب نمی‌‌شود، اما گاهی دیده می‌شود که پس از فعالیت بدنی شدید و ورزش مادر شیرده، به علت ورود اسید لاکتیک به شیر، طعم تلخ در شیر ایجاد می‌‌شود.

6-  به گاز گرفتن اتفاقی نوزاد با صدای بلند واکنش نشان داده‌‌اید و او را ترسانده‌‌اید.    

7 -  عطر یا دئودورانت‌‌تان را تغییر داده‌‌اید و نوزاد متوجه تغییر بوی‌ شما شده است.  

8 -  ممکن است نوزاد شما دچار عفونت گوش شده باشد، آبریزش بینی و سایر عارضه‌ها در نوزاد که شیرخوردن از پستان را برای کودک دردناک یا ناراحت ‌کننده می‌‌کند .

9- فعالیت بدنی شدید مادر شیرده به علت ورود اسید لاکتیک به شیر، موجب تلخ شدن شیر مادر می ‌شود و به همین علت شیرخوار از خوردن شیر امتناع می‌کند.

موانع شیر را برطرف كنید!

دکتر اکبر کوشانفر متخصص کودکان و استاد دانشگاه شهید بهشتی در مورد مشكلات شیر دادن و روش‌های برطرف كردن این مشكلات می‌گوید:

شیر مادر برای تغذیه شیرخواران از بدو تولد تا 6 ماهگی کاملا کافی و سالم است. شیر مادر برای رشد و نمو جسمی و روحی شیرخوار و حرکت شیرخوار بسیار مفید است. مادری که قصد شیر دادن به نوزاد را دارد باید کاملا به روش شیردهی آگاه باشد. زمانی به نوزاد شیر بدهد که وقت خواب نوزاد نباشد، نوزاد گرسنه باشد و درد شکم نداشته باشد. گاهی اوقات که نوزاد از خوردن شیر امتناع می‌کند دلایلی دارد. ممکن است نوک سینه مادر برجسته نباشد و شیرخوار به سختی شیر بخورد. با توجه به این مشکل مادر باید از قبل این آمادگی را برای حل مشکل داشته باشد تا نوزادش با مشکل شیرخوردن روبه‌رو نشود.گاهی اوقات هم سینه مادران بزرگ است و جلوی تنفس نوزاد را می‌گیرد که مادر باید طوری به نوزاد شیر دهد که  مانع تنفس نوزاد نشود. بعضی مواقع نوک سینه مادر در اثر مکیدن شیر زخم می‌شود، در این صورت مادر باید از پمادهای مخصوصی استفاده کند تا بتواند به نوزاد شیر دهد. اگر مادر تمام این موارد را رعایت کند و با مهربانی به نوزاد خود شیر دهد هیچ مشکلی در شیر دادن به نوزاد خود نخواهد داشت و بعد از 6 ماهگی نوزاد مادر می‌تواند شروع به دادن غذای تکمیلی به نوزاد کند.

شیردادن به نوزاد طبق برنامه

شیرمادر هضم آسانی دارد و زمان و برنامه مشخصی برای تغذیه شیرخوار نمی‌توان ارائه کرد. این واقعیت طبیعی است که وقتی شکم شیرخوار به طور مرتب پر باشد و پستان‌ها پی‌درپی تخلیه شوند از بسیاری مشکلات شیردهی پیشگیری می‌شود هیچ جدول زمانی نمی‌تواند مشخص کننده زمان شیردهی باشد. برخی کودکان زودتر از ۲ ساعت یکبار و برخی دیگر فواصل زمانی طولانی‌تر نیاز به تغذیه دارند. آنچه مسلم است اگر کودک از نظر افزایش وزن مشکلی نداشته باشد می‌توانید بعد از حدود ۲۰ دقیقه عمل شیردادن را قطع کنید و مطمئن باشید که کودک گرسنه نخواهد ماند. در مورد کودکانی که بعد از خوردن چند دقیقه شیر تمایل به خوابیدن پیدا می‌کنند و مادر مطمئن است که هنوز کودک سیر نشده است توصیه می‌شود با عوض کردن سینه یا گرفتن آروغ و نیز تعویض پوشک کودک را بیدار نگه دارید تا به شیرخوردن ادامه دهد . البته میزان خیس و کثیف شدن پوشک کودک معیار خوبی برای میزان سیرشدن کودک خواهد بود. در مورد بچه‌ای که فقط مدت کوتاهی شیر می‌خورد بهتر است سعی کنید در فواصل زمانی کوتاهتر یا به طور مکرر و پی‌درپی به او شیر بدهید.

یکی از معیارهای مهم در میزان کافی بودن شیرمادر جدول رشد کودک است. هر کودک شیرخوار ماهانه بین 500 تا 600 گرم وزن اضافه می‌کند که نشان‌دهنده سلامت کودک و کافی بودن شیر مادر است. البته کودک در ۲ هفته اول تولد وزن کم می‌کند. معیار دیگر در کافی بودن شیرمادر تعداد پوشک خیلی خیس کودک در شبانه‌روز است که بین ۶ تا ۸ عدد مناسب است . کودک برای ۶ هفته اول معمولا ۲ تا ۵ بار مدفوع در طول روز خواهد داشت. مادر باید تغذیه خوبی داشته باشد. ویتامین‌های لازم، آهن و کلسیم مصرف کند تا شیری که به نوزاد می‌دهد برای او کافی باشد و نوزاد رشد طبیعی داشته باشد. مادر هر 5/1 تا 2 ساعت می‌تواند به نوزاد شیر دهد که نوزاد در این فواصل استراحت کافی داشته باشد و هر وقت گرسنه‌اش شد بیدار شود. در 2 ماهه اول که رشد نوزاد سریع است شیرخوار حتی شب هم درخواست شیر می‌کند. مادر در این صورت باید با نوزاد همراهی کند و شب‌ها به نوزاد شیر دهد. دراین مورد اگر نوزاد وزنش طبیعی باشد مادر می‌تواند شب‌ها به نوزاد شیر ندهد.

عفونت‌هایی که از شیر مادر به نوزاد منتقل می‌شوند

معمولا هیچ مانعی برای تجویز شیر مادر وجود ندارد، جز در موارد خاصی که  مادر به بیماری مبتلا باشد که برای نوزاد خطرناک است و شیر مادر نوزاد را آلوده می‌کند. از جمله این بیماری‌ها سل باز ریوی است. در این بیماری چون مادر آلودگی دارد نمی‌تواند به نوزاد شیر بدهد. همچنین مادرانی که آبسه‌های شدید پستان دارند نباید به نوزاد شیر دهند. برخی مواقع مادر ممکن است از نظر روحی شرایط مناسبی نداشته باشد که در این موارد بهتر است به نوزاد شیر ندهد.در مواردی مانند سرماخوردگی و آنژین چون با دارو درمان می‌شود و نگرانی وجود ندارد مادر می‌تواند به نوزاد شیر دهد.

منبع:bartarinha.ir

با نوزادی که شیر مادرش را نمی خورد و میلی به انواع شیرخشک ندارد چه کار باید کرد؟ چطور باید او را سیر کنیم؟ خیلی‌ها برای پیدا کردن شیر مناسب برای نوزادشان به مشکل برمی‌خورند. پیشنهاد خیلی‌ها در چنین مواردی استفاده از شیر حیواناتی مانند گاو  است. شما می‌توانید به نوزادتان شیر گاو بدهید اما  نباید فراموش کنید که جایگزین کردن شیر گاو به جای شیر مادر شرایط و استانداردهایی دارد که نباید از ذهن‌تان دور بماند.  دکتر میثم شیرزاد، متخصص طب سنتی درباره شیر مادر و شیر گاو و انتخاب مفید و سالم شیر توضیح می‌دهد.

چرا شیر مادر؟
مهم‌ترین ویژگی شیر مادر آنتی‌بادی‌های موجود در بدن مادر است که می‌تواند ایمنی مطلوبی در برابر بسیاری از بیماری‌های عفونی در بدن نوزاد ایجاد کند. شیر مادر باعث تقویت عملکرد ریه شده، از بیماری‌های تنفسی و تنگی نفس در نوزاد جلوگیری می‌کند و از ابتلا به پنومونی (ذات‌الریه) می‌کاهد.

نوزادی که از شیر مادر تغذیه می‌کند، مسمومیت غذایی ندارد، برونشیت نمی‌گیرد، بدنش به عفونت‌های میکروبی دچار نمی‌شود و امکان ابتلای او به آنفلوآنزا، عفونت گوش، آلرژی، جوش، اسهال و سرخجه تقریبا به صفر می‌رسد. یکی دیگر از مزایای شیر مادر مکیدن سینه است.  مکیدن سينه مادر به رشد فک نوزاد کمک می‌کند و شیرخوارانی که از شیشه برای تغذیه استفاده می‌کنند، عمل مکیدن را به این کیفیت انجام نمی‌دهند. با توجه به این خواص منحصر به فرد، تا جایی که امکان دارد باید مادران را به تغذیه شیرخوارشان با شیر خود ترغیب کرد. در واقع موارد بسیار محدودی وجود دارد که مادر از این عمل منع می‌شود. این موارد شامل سرطان پستان، آبسه چرکی پستان و بیماری‌هایی مانند ایدز یا هپاتیت است.

بهترین زمان برای جایگزینی شیر گاو
شیرهای فله  دارای چربی و غلظت بالایی هستند و هضم آنها نسبت به شیرهای پاستوریزه دشوارتر است بنابراین در نوزادان و شیرخواران 2 تا 3 ماهه بهتر است با نظر متخصص اطفال از شیر خشک مناسب با شرایط شیرخوار استفاده کرد. اما اگر هیچ راه دیگری وجود نداشت می‌توان با مشورت متخصص از 3 ماهگی به بعد به تدریج از شیر گاو استفاده کرد. انواع شیرگاو ارزش تغذیه‌ای بالایی دارند اما باید قبل از استفاده به خوبی جوشانده شوند. بهترین شیوه جوشاندن اضافه کردن یک‌چهارم آب و جوشاندن  حداقل 15 تا 20 دقیقه با حرارت ملایم است. وقتی آب اضافه شده تبخیر شد شیر آماده استفاده است. جوشاندن کافی برای از بین بردن باکتری‌های بیماری‌زای احتمالی موجود در شیر ضروری است. نکته دیگر حساسیت به پروتئین شیر گاو است که ممکن است در برخی شیرخواران بروز کند.

مدت زمان شیردهی از دید طب سنتی
نگاه طب سنتی منطبق بر شیوه‌ای است که در قرآن کریم بدان اشاره شده است. قرآن در سوره احقاف آیه 15 بیان می‌دارد که «و حمله و فصاله ثلاثون شهرا» یعنی مجموع دوره بارداری و از شیر گرفتن او 30 ماه است. به این ترتیب حدود 21 ماه را به زمان شیردهی اختصاص می‌دهد. این مطلب در منابع طب سنتی مورد تأکید قرار گرفته است. در بررسی‌های پزشکی نوین هم حدود 2 سال زمان مناسب برای شیر دادن به نوزاد ذکر شده است.

شاید آلرژی در کمین نوزاد شماست
اگر مادر بیمار باشد یا دچار سوء‌تغذیه شود، باز هم مناسب‌ترین شیر، شیر مادر است اما اگر در موارد خاصی مادر به توصیه پزشک یا نداشتن شیر کافی نتواند شیر خود را به نوزادش بدهد، نزدیک‌ترین شیری که می‌تواند جایگزین شیر مادر شود، شیر گاو است. باید توجه داشت که دستگاه گوارش نوزادان با هم تفاوت دارد و ممکن است بعضی از آنها به پروتئین موجود در شیر گاو حساسیت نشان دهند. اگر سیستم ایمنی بدن نوزاد به پروتئین شیر گاو حساسیت نشان دهد، کودک دچار علائمی مانند درد شکم، بی‌قراری، نفخ زیاد، اسهال و حتی گاهی وجود خون در مدفوع می‌شود. در این موارد باید شیر گاو و فرآورده‌های لبنی قطع و از شیر خشک مناسب مصرف شود. در چنین مواردی توصیه می‌شود مصرف شیر گاو را متوقف و با پزشک متخصص برای یک جایگزین مناسب مشورت کنید. بهترین جایگزین برای شیر گاو در نوزاد محروم از شیر مادر که به پروتئین شیر گاو حساسیت دارد، شیر خشک است و بهتر است از شیر دیگری استفاده نشود.

تاثیر تغذیه دام بر کیفیت شیر
اگر دام از پوشش گیاهی متنوع تغذیه کند، مصرف شیری که از این دام تهیه می‌شود مانعی ندارد اما این نوع دام‌ها باید تحت نظر دامپزشک و معاینات دوره‌ای قرار گیرند و از نظر بیماری‌های عفونی کنترل شوند. اثرات مصرف احتمالی گیاهان خاص قابل توجه نیست. با این حال در صورت بروز علائم حساسیت به شیر باید از ادامه مصرف آن خودداری شود.

بدون مشورت پزشک اقدامی نکنید
ممکن است این سؤال برای‌تان پیش بیاید که چرا شیر گاو برای نوزاد تازه متولد شده مناسب نیست و اگر نوزاد فقط با شیر گاو تغذیه شود، دچار مشکل می‌شود؟ دادن شیر گاو به نوزاد تازه متولد شده او را دچار مشکل می‌کند چون دستگاه گوارشش کاملا شکل نگرفته و نمی‌تواند بسیاری از مواد غذایی را به راحتی هضم کند و به برخی از آنها هم حساسیت نشان می‌دهد. شیر گاو دارای غلظت بالایی از پروتئین و مواد معدنی است که کلیه نوزاد نمی‌تواند آنها را به راحتی از بدن خارج کند. شیر مادر سرشار از ویتامین‌ها، آهن و مواد مغذی دیگر است که شیر گاو به مقدار کافی این مواد را ندارد. اگر به نوزاد فقط شیر گاو داده شود ممکن است دچار فقر آهن شود یا به دیواره معده و روده‌اش آسیب بزند، در چنین مواردی مقداری خون در مدفوع نوزاد دیده می‌شود. معمولا توصیه می‌شود در 12 ماه نخست زندگی نوزاد از دادن شیر گاو تا جایی که امکان دارد پرهیز شود.

منبع:مجله سیب سبز

در یک لیوان شیر بیش از ۲۰ نوع ترکیب ضددرد، آنتی بیوتیک و هورمون رشد وجود دارد

متخصصان علوم پزشکی در کشورهای اسپانیا و مراکش می گویند نتایج یک تحقیق مشترک آنان نشان داده است که یک لیوان شیر بیش از ۲۰ نوع ترکیب مسکن و ضددرد، آنتی بیوتیک و هورمون رشد وجود دارد. آنان عنوان کردند که یک لیوان شیر معادل یک مسکن عمل می کند .

این متخصصان با استفاده از یک آزمایش فوق العاده حساس، مجموعه ای از مواد شیمیایی را که برای درمان بیماری ها در حیوانات و انسانها استفاده می شوند در نمونه های بدست آمده از شیر گاو، بز و شیر مادر پیدا کردند.

آنان عنوان کردند گرچه دوز این ترکیبات آنقدر پایین است که تاثیر مشهودی روی انسان ندارند اما نتایج این بررسی تایید می کند که چطور مواد شیمیایی ساخت دست بشر در تمام زنجیره های غذایی وارد می شوند. بیشترین مقدار این ترکیبات دارویی در شیر گاو پیدا شده است. دانشمندان به این نتیجه رسیده اند که یک لیوان شیر می تواند همچون مسکن و انتی بیوتیک عمل کند. محققان در این آزمون بسیار حساس برای درمان بیماری ها نمونه شیر گاو و بز را مورد بررسی قرار دادند.

در این مطالعه به داشتن مواد دارویی هر کدام از شیرها پی برده شد و دریافتند شیر دارای مواد دارویی است.

کارشناسان معتقدند که برخی از این داروها و هورمون های رشد به دا م ها داده شده اند و یا از طریق غذا یا آلودگی در مزارع وارد شیر این حیوانات اهلی شده است. متخصصان در این آزمایش می گویند از آنجا که نمونه های حاصل از دام های اسپانیا و مراکش حاوی این ترکیبات بودند به احتمال زیاد همین وضعیت در انگلیس و شمال اروپا نیز وجود دارد. تحقیقات نشان داد شیر حاوی آثاری از مسکن های ایبوپروفن و ناپروکسن، همراه با آنتی بیوتیک تریکلوزان و برخی هورمون ها است .

منبع:iranianclinic.com