خوبی‌ها و دشواری‌های تک‌فرزندی

یکی کمه، دوتا غمه

می‌گویند تک‌فرزندها مغرورند، لوساند، خودخواهند، در عین‌حال شاگردان زرنگی هستند. امروزه تعداد خانواده‌هایی که تنها یک فرزند دارند بسیار زیاد شده است اما آیا واقعاً تک‌فرزندی به نفع فرزند ماست یا نه؟!

یکی‌یک‌دونه‌ها در پیداکردن دوست مشکل دارند

تک‌فرزند بودن به این معنی نیست که نتوانید با دیگران ارتباط برقرار کنید. تعداد تک‌فرزندانی که در برقراری ارتباط با همسن و سالان خود دچار اشکال می‌شوند یا نمی‌توانند در یک گروه دوام بیاورند بسیار زیاد است اما به هرحال تمامی تک فرزندان این طور نیستند و این مسئله به شخصیت و تربیت آن کودک بستگی دارد. بازبودن خانواده و میزان تبادلات افراد خانواده با سایرین در این میان نقشی مهم بازی می‌کند.

تک‌فرزندی که تعطیلات را با دخترعموها و پسرخاله‌ها می‌گذراند، دوستانش را به خانه دعوت می‌کند و به منزل آنها می‌رود و ... در برقراری ارتباط با سایر همسن و سالانش مشکل ندارد. اما تک فرزندی که در خانه حبس می‌شود و والدین او تمایلی به برقراری ارتباط با سایرین ندارند، مسلماً لوس و مغرور و گوشه‌گیر خواهد بود. دوستان به طور حتم جایگزینی برای خواهر یا برادر نیستند اما به هر حال می‌توانند همراه تک‌فرزند ما ساعات خوشی را بسازند.

یکی یک‌دونه‌ها اهل رقابت نیستند

یکی از مشکلات اساسی که تک‌فرزندان با آن روبه‌رو می‌شوند ناتوانی در بحث کردن و دفاع ار علایق یا حتی انتخاب است. البته در صورتی که والدین بیش از حد کودک را به خود وابسته نکنند و اجازه بدهند مربیان مهد و مدرسه کار خود را انجام دهند، خیلی سریع این دانش‌آموزان نیز برای جلب توجه معلم و به دست‌آوردن جایگاهی در گروه دوستان تلاش خواهند کرد.

یکی‌یک‌دونه‌ها درس‌خوان‌ترند

تاکنون هیچ تحقیقی نشان نداده که نمرات تحصیلی تک‌فرزندها بهتر از سایر دانش‌آموزان است. شاید نمرات تحصیلی تک‌فرزندها بهتر از نمرات دانش‌آموزانی باشد که 3 تا 4 خواهر و برادرند اما نسبت به دانش‌آموزانی که تنها یک خواهر یا برادر دارند بیشتر نیست. اگر همه بررسی‌ها نشان دهد که وضعیت تحصیلی تک‌فرزندها بهتر است، امری طبیعی است زیرا آنها در مرکز توجه والدین قرار دارند و فراموش نکنیم که تک‌فرزندها در مقایسه با سایر کودکان زودتر از سن‌شان بزرگ می‌شوند و مانند والدین یاد می‌گیرند چطور بحث کنند و موضوعات را جدی بگیرند اما این به آن معنی نیست که دچار خطاهای کودکانه نمی‌شوند!

یکی یک‌دونه‌ها عاشق نمی‌شوند

تفاوتی که بین تک‌فرزندها با سایر کودکان است اینکه آنها تنها حاکمان قلب والدین‌شان هستند. البته خانواده‌هایی هم هستند که به دلیل مشغله زیاد کاری، چندان توجه زیادی حتی به تک‌فرزند خود ندارند اما به هرحال چون هرگز به دلیل آمدن خواهر یا برادر دیگری احساس حسادت نمی‌کنند، مجبور نیستند برای جلب‌کردن توجه والدین تلاش زیادی بکنند. این موضوع را از یاد نبریم که در مرکز توجه‌بودن باعث می‌شود در آینده برای دست آوردن عشق دیگران تلاشی نکنیم!

یکی‌یک‌دونه‌ها وابسته‌ترند

این موضوع حقیقت دارد چون آنها تنها فرزند خانواده هستند، ‌والدین تمام سعی‌شان را می‌کنند تا آنها را حمایت کرده و پیش ببرند. البته در برخی خانواده‌ها هم دقیقاً برعکس است یعنی والدین برای پیشگیری از وابسته شدن کودک به آنها، او را خیلی سریع رها می‌کنند تا مستقل شوند. تک فرزندها معمولاً به دلیل حسی که والدین به آنها دارند یا بسیار موفق می‌شوند و می‌درخشند یا کاملاً برعکس لوس و تنبل از آب درمی‌آیند.

یکی‌یک دونه‌ها خود محورندترند

شاید شما هم دیده باشید که وقتی کودکی لوس یا خودخواه تلقی می‌شود فوراً دلیل این خصوصیت را به تک‌فرزند بودن او نسبت می‌دهند. انگار تک‌فرزند بودن می‌تواند به کل، شخصیت‌ یک فرد را تغییر دهد. این موضوع حقیقت ندارد. به صرف داشتن خواهر یا برادر، قرار نیست تک فرزند لوس، خجالتی، خودخواه یا پررو و ... شود. شخصیت یک کودک را رفتار والدین می‌سازد. امروز تک‌فرزندها مانند تک فرزندان دیروز لوس نیستند چون بسیاری از مادرها خارج از خانه کار می‌کنند و فرزندان خود را به مهد یا پرستار می‌سپارند. بزرگ‌شدن فرزندان آنها با سایر کودکان باعث می‌شود تا حد زیادی اجتماعی و شبیه به سایر کودکان شوند.

 6توصیه برای اینکه تک‌فرزند، زندگی بهتری داشته باشد

1-      او را تشویق کنید که با سایر همسن و سالانش رابطه برقرار کند

فرزند شما نیاز دارد که با سایر همسن و سالانش رابطه برقرار کند و در جمع آنها پذیرفته شود. سعی کنید دوستان او را به منزل دعوت کنید یا او را در فرهنگسراها یا کلاس‌های آموزشی- تفریحی ثبت‌نام کنید.

2-      در موقع لزوم او را مواخذه کنید

باید او را به خاطر کار خطایی که کرده مواخذه کنید؟ پس این کار را انجام دهید. هرچه بیشتر با او مدارا کنید از نظر احساسی حساس‌تر می شود و شاید در آینده‌ای نزدیک تحمل پذیرفتن احساسات منفی یا رفتارهای خشن را نداشته باشد. اجازه بدهید او نیز مانند سایر کودکان تنبیه شود و نا امیدی را تجربه کند.

3-      گاهی با او مخالفت کنید

تک‌فرزند شما نباید جایگاهی بیش از یک کودک داشته باشد. آنقدر به او بها ندهید که تبدیل به رئیس خانه شود. نه حرف او باید بتر و بالاتر از حرف شما باشد نه اجازه هرکاری را دارد. این شما هستید که به عنوان والد باید برای  او تصمیم صحیح را بگیرید.

4-      جای او آرزو نکنید

ما همیشه برای فرزندان‌مان بهترین‌ها را آرزو می‌کنیم به‌ویژه اگر تنها یک فرزند داشته باشیم. سعی نکنید آروهای‌تان را به فرزندتان تحمیل کنید. اینکار باعث می‌شود او فکر کند که باید به آنچه شما می‌خواهید برسد و اگر شکست بخورد احساس کند شما را نا امید کرده است. اجازه بدهید خود او به آرزوهایی که در سر دارد برسد و سر راهش موانع خیلی بزرگ قرار ندهید.

5-      اجازه بدهید خودش باشد

عقیده خود را هرگز به فرزندتان تحمیل نکنید و هرگاه او از عقیده خود حرف می‌زند او را ابله نخوانید. اجازه بدهید خودش باشد. اگر او به ورزش علاقه‌مند است اما شما بیزارید، اینتفاوت بین شماست. سعی نکنید او را شبیه به خود بار بیاورید.

6-      برقراری ارتباط را به او آموزش دهید

ارتباط برقرارکردن برای تک‌فرزندها کمی سخت است. به او بیاموزید که تمامی افراد نیاز به برقرارکردن ارتباط دارند و برای اینکه در زندگی موفق باشد باید روابط صحیح برقرار کند. به او بیاموزید برای یافتن تایید دیگران گاهی باید از خود گذشت در عین‌حال گاهی نیز برای تایید دیگران نباید خود را فدا کرد. وقتی فرزند شما مفهوم برقراری ارتباط را بفهمد دوستان خوبی پیدا خواهد کرد.

تک‌فرزندی خوب است؟

تک‌فرزند بودن خوبی‌ها و بدی‌های خاص خود را دارد. تک‌فرزندها هرگز حس شیرین حسادت به خواهر و برادر را درک نمی‌کنند اما تنها بودن آنها به معنی داشتن شخصیتی خاص نیست. از نظر روان‌شناسان بسیاری از آنها نیز مانند سایر کودکان برای رقابت انگیزه دارند و برخلاف تصور عامه مردم به راحتی ازدواج می‌کنند و معمولاً حتی علاقه‌ای به تک‌فرزند داشتن نداشته باشند. تک‌فرزند داشتن نه بهتر و نه بدتر از چندفرزند داشتن است. هرچند اگر امکان چند فرزند داشتن وجود داشته باشد، منطقی‌تر است چند فرزندی را انتخاب کنیم. هر فرزند جایگاه خود را نزد والدین دارد و هیچ فرزندی نه جایگاه دیگری را برای والدین می‌گیرد و نه شبیه دیگری است!